دمپر موتور

دمپر موتور چیست؟

دمپر به‌ مانند یک نوع شیر است که مسئول هدایت جریان هوا به داخل کانال‌های تهویه ، تونل‌های هوا، و یا هر مسیری که وظیفه‌ی انتقال هوا را بر عهده دارد، است. به عبارتی دمپر یک صفحه یا یک دریچه فلزی و یا پلاستیکی می‌تواند باشد که جریان هوا را به داخل هواساز، کانال دودکش، و یا هر نوع تجهیزات کنترل کیفیت هوای دیگری هدایت کرده، مسیر آن را مسدود کند و یا جهت آن را تغییر دهد. به‌عنوان‌مثال از دمپر می‌توان برای تنظیم دمای اتاق و یا ایجاد جریان هوا در داخل اتاقی که برای مدت‌ها خالی مانده است، استفاده کرد. نحوه کارکرد آن به دو صورت دستی و یا خودکار می‌تواند انجام پذیرد. نوع دستی آن با استفاده از اهرمی که در خارج از داکت قرارگرفته است کنترل می‌شود. ولی در نوع خودکار آن برای ایجاد جریان هوا از موتورهای الکتریکی و یا پنوماتیکی بهره می‌گیرند. این موتورهای الکتریکی یا پنوماتیکی که به سیستم‌های هوشمند ساختمان و یا ترموستات متصل هستند و وظیفه انتقال هوا در داخل کانال‌ها و به‌تبع آن در محیط را بازی می‌کنند. در زمستان با باز کردن دمپر دودکش، سبب خروج دود و گازهای حاصل از احتراق از دودکش می‌شویم و در تابستان با بستن دمپر دودکش از ورود حشرات موذی و پرندگان و هوای گرم به داخل خانه جلوگیری می‌کنیم. و همین شرایط را هم دمپرهای تهویه‌ی هوا ایجاد می‌کنند. اما شیوه‌ی کار نوع اتوماتیک آن بسیار جالب است. دمپرهای اتوماتیک معمولاً به‌وسیله‌ی یک موتور الکتریکی کنترل می‌شوند. که کنترل آن معمولاً به‌وسیله سیستم مرکزی ساختمان و یا از طریق سیستم اتوماسیون ساختمان انجام می‌شود. دمپر ها شکل‌های مختلفی دارند اما استفاده از نوع گرد و چهارگوش آن در ساختمان‌ها از اقبال بالاتری برخوردار بوده است. استفاده از موتورهای برقی در ساخت دمپرهای اتوماتیک سبب شده است که این نوع دمپرها اختلاف قیمت فاحشی با نوع ساده و دستی خود داشته باشند.

دمپر موتورهای امروزی

دمپر موتور امروزی دارای حسگرها و سنسورهای حرارتی و رطوبت‌سنج و . . . می‌باشند که در اثر تغییر رطوبت، سرما و گرما و یا مشاهده‌ی تغییرات در میزان حجم هوای واردشده و یا خارج‌شده و . . . فعال‌شده و بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته بر روی آن‌ها، بهترین و مطبوع‌ترین شرایط هوایی را در محیط حاکم می‌کنند. همچنین در انواع پیشرفته‌تر از دمپر موتور جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به سیستم‌های تهویه، فن‌ها، کویل ها و خازن‌ها و . . . در اثر گرما، سرما، رطوبت و یا قطع و نوسانات برق با تنظیم حجم هوای ورودی و خروجی به سیستم به‌عنوان نوعی محافظ هم عمل می‌کنند.

دمپر موتور بر اساس نوع مصرف

دمپر موتور بر اساس نوع مصرف، محل مورداستفاده، میزان هزینه کرد در شکل‌ها و انواع متفاوتی طراحی و روانه بازار می‌شود. و گاهی بااتصال به یک رله و یا قرار گرفتن در یک مدار شرایط کارکرد آن ارتقا داده می‌شود. در یک تقسیم‌بندی کلی دو نوع دمپر موتور تعریف می‌شود. دمپر موتور دارای فنر برگشت‌پذیر و یا دمپر موتور بدون فنر برگشت‌پذیر.

در واقع تفاوت این دو نوع در نحوه‌ی عملکرد آن‌هاست. در نوع دارای فنر برگشت‌پذیر به هنگام قطع برق در اثر اعمال نیرو از جانب فنر دریچه‌ها به‌صورت خودکار بسته می‌شود درحالی‌که در نوع بدون فنر آن چنین قابلیتی پیش‌بینی‌نشده است. اما در نگاهی تخصصی‌تر به انواع زیر تقسیم‌بندی می‌شود:

1 – دمپر موتور با مکانیسم قطع و وصل ON/OFF سه وضعیتی:  این نوع موتورهای دمپرکه رایج‌ترین انواع هستند می‌توانند از طرق مختلف مثل رله‌ی کنترل، حسگر حرارتی، تابلو کنترل و یا PLC، حس‌گر فشار و یا یک شاسی STOP/START معمولی دستور بگیرند. از امتیازات این نوع از دمپر موتورها می‌توان به شرایط ایمن‌تر آن‌ها اشاره کرد که به دلیل داشتن دو وضعیت یکی چپ‌گرد و دیگری راست‌گرد قادر خواهند بود در شرایط اضطراری با گردش در جهت عکس بسته شوند.

2 –  موتوردمپرتدریجی: این نوع از موتورها که معمولاً در سیستم‌های هوشمند مورداستفاده قرار می‌گیرند می‌توانند حجم هوای جابجا شده را در یک مسیر کنترل‌شده قرار دهند و این کار یعنی تغییرات زوایای دمپر با کمک گرفتن از یک پتانسیومتر انجام می‌گیرد. استفاده از این دمپر موتور ما را قادر می‌کند شرایط دما و فشار هوا را به‌صورت دقیق‌تری کنترل کنیم. این نوع موتورها مانند موتورهای نوع قبلی می‌توانند از حسگرهای حرارتی، رطوبتی، رله‌های مخصوص، تابلو کنترل، PLC و . . . فرمان بگیرند

3 – دمپر موتور قطع و وصل ON/OFF با مکانیسم فنر برگشت: این نوع از موتوردمپرها در هنگام روشن شدن سیستم به کمک جریان برق دمپر را باز می‌کنند ولی با قطع جریان برق از نیروی فنر برای بسته شدن آن کمک می‌گیرند این قابلیت که درواقع جدا از ظاهر کار زیباتر جنبه حفاظتی هم دارد در انواع دیگر دمپر موتور که فاقد فنر برگشت هستند، وجود ندارد. از این موتوردمپرها معمولاً جهت پروژه‌های صنعتی، یا دمپرهای مقابل دیزل ژنراتورها و یا مناطقی که کنترل دود از اهمیت بالایی برخوردار است استفاده می‌شود.

4 – دمپر موتور مقاوم به آتش: تحت شرایط خاص که محیط از دمای خیلی بالایی برخوردار است و یا دمپرها در تماس مستقیم با شعله‌ی آتش قرار دارند، دمپر موتور نیز باید از مواد و آلیاژهای مقاوم‌تری ساخته شود، تا بتوانند کار آیی خود در شرایط خاص حاکم حفظ کنند.

جهت تولید و ارائه‌ی خدمات دمپر موتور کارخانه‌های بزرگ و شرکت‌های زیادی در جهان وجود دارند. در کشور خودمان ایران هم شرکت‌های فعالی در این زمینه یافت. اما سه برند بین‌المللی که در این رابطه صاحب‌نام‌تر بوده و در ایران هم از فعالیت خوبی برخوردار هستند می‌توان به برندهای هانیول آمریکا، زیمنس آلمان و اینداستریال تکنیک ایتالیا اشاره کرد.